Đặc Sản Chè Tân Cương.

         Tân Cương không phải là vùng đất cổ về chè. Chè Tân Cương mới xuất hiện khoảng năm 1925 khi ông Đội Năm Vũ Văn Hiệt có công đưa giống chè từ Phú Thọ về đây. Nhưng trời phú cho vùng đất này. Những luống chè đầu tiên ở xóm Lam Sơn do ông Đội Năm đưa về vẫn còn đó.            Được thành lập bởi ông Nghè Sổ Nguyễn Đình Tuân, Tuần Phủ kiêm Án Sát Thái Nguyên hồi đầu thế kỷ 20, Tân Cương là một xã có 16 xóm nằm sát với bờ Sông Công với dân số hơn 5 ngàn người mà khởi thuỷ lúc đầu tiên có chỉ khoảng 8 gia đình Công Giáo từ vùng miền biển Nam Định Thái Bình lên đây khai hoang.              Các nhà khoa học đều nhất trí nhận định rằng chất đất ở Tân Cương có chứa những nguyên tố vi lượng với tỷ lệ phù hợp thuộc quyền đặc hữu của cây chè . Vì chúng được hình thành chủ yếu trên nền feralitic, magma acid hoặc phù sa cổ, đá cát... Đất trồng chè ở vùng Tân Cương có độ pH phổ biến từ 5,5 đến dưới 7,0. Những đồi chè nào mọc nhiều sim mua, trên đất sỏi cơm màu đỏ son pha đất sét nhẹ thường cho hương vị chè đượm và có vị ngọt hậu. Đó chính là quyền đặc hữu làm nên hương thơm vị đượm của búp chè Tân Cương.             Vùng tiểu khí hậu phía Đông dãy núi Tam Đảo cao trên dưới 1.000m so với mực nước biển là điều kiện lý tưởng cho phẩm chất chè Tân Cương được hoàn thiện. Tuy nhiên đó mới chỉ là những yếu tố cần nhưng chưa đủ. Một trong những yếu tố quyết định để cho Tân Cương trở thành danh trà chính là nhờ bàn tay lao động tài hoa của người Tân Cương.              Tự hào về chè Tân Cương, những con người gắn bó với cây chè ở đây còn từ hào hơn bởi bàn tay con nguời tạo ra sản phẩm chè đặc biệt này. Ông Giuse Đinh Công Lạc, người thủy thủ tham gia phá bom từ trường ở các cảng biển miền bắc trong những năm 1972-1973 và cũng là người đi trên chuyến tàu Việt Nam đầu tiên vòng quanh thế giới năm 1982 rất tự hào khi hôm nay dẫn vợ mình, một người con gái Hà Nội, bà Maria Nguyễn Thị Thành, về mảnh đất Tân Cương nơi anh em ông chôn rau cắt rốn dưới gốc cây chè. Tôi tự hào với chè Tân Cương, nơi những gốc chè được chăm sóc, vun trồng; những búp chè được thu hái, sao, ủ, ướp hương bởi bàn tay cần cù của chúng tôi. Sự khéo léo, tinh tế của những tâm hồn thánh thiện tạo nên hương vị chè đặc biệt nức tiếng khắp bốn phương. Vị chè đậm và ngọt hậu. Uống vào thấy đậm và chát, sau đó sẽ thấy vị ngọt bên trong.            Kỹ thuật có thể thay đổi để tốt hơn, nhanh hơn nhưng sự tinh tế của bàn tay con người thì không thể thay đổi. Mấy chục năm qua, chúng tôi vẫn giữ gìn chất lượng của chè Tân Cương và hương vị nó không hể thay đổi. Người thuỷ thủ đi khắp bốn phương này vẫn rất tự hào về đặc sản chè Tân Cương của mình. Nói đến chè Tân Cương không thể không nhắc đến gia đình chú dì tôi ông Giuse Trần Văn Sang và Maria Nguyễn Thị Hương, Ông Lạc tự hào khoe. Bà dì tôi năm nay 97 tuổi, vẫn minh mẫn và có thể kể về lịch sử cây chè trong mấy chục năm qua, ông Lạc nói thêm.               Chia sẻ với ông Lạc, ông Trần Lâm Hồ, giám đốc công ty sản xuất phụ tùng xe đạp Việt Long nói, tôi được uống ngụm chè ngon đầu tiên cách đây 40 năm và 40 năm qua tôi vẫn thường về đây để ngắm đồi chè và thưởng thức ngụm chè ngon. Nó mê hoặc tôi, quyến rũ tôi suốt 40 năm qua, ông Hồ nói. Trời đất đã ban tặng cho con người cây chè, nhưng cũng cho con người trí tuệ để có thể biến một thứ lá cây rừng không chỉ thành một thức uống hàng ngày mà còn đưa nó trở thành văn hoá, thành đặc sản mê hoặc lòng người.             Điều ông Hồ suy nghĩ cũng là điều mà những người con của Tân Cương như ông Giuse Lạc tự hào.            Bố mẹ ông Lạc lên đây từ những năm đầu của thế kỷ 20 và cũng là người tham gia trồng những cây chè đầu tiên ở Tân Cương. Khi tôi sinh ra, tôi đã thấy chè như thế này rồi, ông Lạc nói.     Tương lai chè Việt Nam.           Cũng như ông Lạc, một người cháu họ của ông, cô Maria Trần Thị Vân, năm nay 24 tuổi cũng không còn chỉ là một nông dân hái chè ở Tân Cương. Bên đồi chè ven nhà, cô Vân hái chè trong trang phục bảo hộ lao động. Cô đang làm công việc của một người nông dân đích thực, điều mà cô đã làm từ khi còn nhỏ. Nhưng không ai có thể biết rằng cô đã tốt nghiệp chuyên ngành xuất nhập khẩu tại Đại học Paris 12 (Pháp). Và tháng 4 tới đây, cô sẽ quay lại học cao hơn tại trường Sorborne Nouvelle (Paris 3).              Với diện tích khoảng 7000 m2 đồi chè, đó không phải là nhiều. Gia đình Vân còn thu mua thêm của những hộ gia đình khác và mỗi năm có thể xuất ra thị trường khoảng 30 tấn chè.              Thị trường trong nước tiêu thụ khoảng trên 30 ngàn tấn/ năm với giá trung bình khoảng trên 70 ngàn đồng/kg thì giá chè ở Tân Cương có thể lên đến hàng trăm ngàn đồng/kg. Còn chè đặc sản như chè nõn tôm có thể bán với giá 550 ngàn đồng/kg và chè đinh là 2,8 triệu đồng/kg. Các cửa hàng, công ty bán ra với giá khoảng 4 triệu đồng/kg.               Tất cả chè ở Tân Cương đều được hái bằng tay, một tôm hai lá, Vân nói. Chè thu hái quanh năm. Mùa đông có thể 35 đến 40 ngày, còn mùa hạ thì từ 20 đến 25 ngày. Một cô gái trẻ, sành điệu, thuộc tất cả các công đoạn và tự tay làm được các công việc của một người nông dân trồng chè, chế biến chè cho đến lái ô tô đưa chè đến giao cho khách hàng.   Nhưng hơn hết cô muốn chè Tân Cương bước ra thế giới với một vị thế khác. Tại sao chè lipton-chè túi lọc của Sri Lanka chất lượng không có gì mà nó rất nổi tiếng và phổ biến trên thế giới trong khi chè của chúng ta không ai biết đến? Vân tự vấn và cũng là con đường cô đang chọn để trả lời cho điều vô lý đó.                Ở khắp các siêu thị, ngõ ngách của Paris, Vân không thấy có bán chè Việt Nam. Chỉ một số gia đình ở Quận 13 có chè xách tay sang thôi, Vân kể.   Phải chăng có thể cách thức uống chè Việt Nam khác với các nước? Vì thế việc cần làm là phải phổ biến một cách rộng rãi hơn cách thức uống chè Việt Nam. Khi người ta biết cách thưởng thức, lúc đó chúng ta mới có thể đẩy mạnh được xuất khẩu và cây chè lúc đó không chỉ còn là cây xóa đói giảm nghèo mà còn là cây làm giàu, Vân nói thêm.                Cách đây vài chục năm, một ống bơ (vỏ sữa Ông Thọ 330 ml) là một lạng (100 gr) chè, tôi chỉ dám mang hai hoặc ba bơ, ông Hồ kể về việc mình kỳ công cho thú uống chè của mình. Nay thì muốn mua bao nhiêu cũng được nhưng điều quan trọng là chúng ta có đủ cung cấp lượng chè mang chất lượng mà khách hàng mong chờ không? Ông Hồ lo lắng.               Trả lời cho những lo lắng của một khách hàng, một người đam mê uống trà như ông Hồ, ông Lập hay cô Vân lại không lo ngại. Cả hai một già, một trẻ đều yên tâm về đạo đức của những người sản xuất chè ở Tân Cương. Một vùng Công Giáo với khoảng 80% là kitô hữu, họ sống cuộc sống lương thiện và cân chè họ làm ra cũng mang đậm hương vị thiên nhiên trộn lẫn mồ hôi, công sức, đạo đức và tâm hồn sẽ khiến cho người thưởng thức mê hoặc. Đậm đà từ đầu lưỡi, bờ môi và ngọt ngào nơi cổ họng.             Từ những cây chè đầu tiên và thương hiệu chè con Hạc một tôm hai lá của ông Đội Năm khi đó đã có những thương lái Ấn Độ đến làm ăn. Những người khai phá đất hoang để trồng chè như ông Cựu Vạn, ông Phó Xuân, ông Đội Chí, ông Bá Cư... hay bố mẹ ông Lạc, ông bà cô Vân. Trong vài chục năm qua chè Tân Cương nức tiếng cả nước và nó cần những con người như cô Vân đưa nó ra với bên ngoài.             Không chỉ chè Tân Cương, chè Thái Nguyên mà là chè Việt Nam cần một diện mạo mới, sự phát triển mới, một sức sống mới, một nền sản xuất công nghiệp và thị trường, Vân nói trong khi lái xe đưa những vị khách xa đi thăm những nương chè xanh ngát ở thủ đô gió ngàn. Có những con người cả cuộc đời với cây chè và thậm chí nằm xuống vì cây chè như Tổng Giám Đốc Chè Việt Nam Nguyễn Kim Trọng, những lớp người mới đang đưa cây chè Việt Nam đến với thế giới để thế giới không chỉ biết đến Việt Nam bởi chiến tranh hay lúa, gạo, cà phê mà còn có cả chè.   Nguyễn Huy Khâm